NG200802003

DONI DELLO SPIRITO SANTO NELLA TEOLOGIA DI ALESSANDRO DI HALES NAT. GRACIA LV 2/mayo-agosto, 2008, 477-517, ISSN: 0470-3790 489 desiderare a causa dello stesso dono”; oppure “un qualcosa che ci rende in qualsiasi modo felici” 33 . Dopo questa premessa Alessandro espone il significato pro- prio delle quattro classi di grazia. Egli sottolinea che le tre potenze naturali dell’anima umana ( rationalis , concupiscibilis , irascibilis ) non riescono da sole a raggiungere il loro obiettivo ottimo e per- ciò hanno bisogno di qualche disposizione. L’oggetto ottimo delle potenze, secondo l’Halense, consiste talvolta nell’azione, talaltra nel ricevere o sopportare l’azione altrui ( patiendum , passio ). A questi due tipi di atto, che hanno il suo modello perfetto in Cristo, si aggiunge un duplice godimento ( delectatio ): l’uno antecedente, o nell’atto stesso; l’altro nel fine degli atti e delle passiones . In corris- pondenza a questi quattro momenti il maestro francescano ordina le quattro disposizioni soprannaturali. Secondo questa esposizione, quindi, le virtù dispongono le potenze principalmente ad agire e anche se nell’operare delle virtù si possa scorgere qualcosa di passivo, si tratta sempre della soppor- 33 “Responsio. Quodlibet illorum quatuor dupliciter potest accipi, scilicet communiter et proprie. Si communiter hoc secundum generalitatem suorum vocabu- lorum sic bene concedendum quod unum est alterum et sic intelligende sunt omnes auctoritates hoc dicentes. Verbi gratia, si virtus dicatur quecumque «qualitas mentis qua nemo» etc. similiter quecumque «dispositio que potentiam ordinat ad suum ter- minum», bene concedendum quod relicta tria possunt dici virtutes. Unde hec due diffinitiones communiter conveniunt eis et sic etiam accipit virtus in Glossa Psalmi, cum dicitur: «hec virtutes magno preconio commendat» et exponit quod ille sunt ut sapientia, consilium etc. Similiter generaliter accipitur donum, secundum quod dicitur «datio irredibilis» et sic quodlibet aliorum trium potest dici donum. Similiter fructus communiter accipiuntur, secundum quod dicitur quod sunt «dona propter se petenda». Hoc enim convenit cuilibet quod est de genere honesti et sic accipitur generaliter prima distinctio primo libro Sententiarum, cum dicitur, quod «frui est uti cum gaudio» et quod ibi dicitur secundum quod dicit Augustinus, IIII° De Trinitate: «In omnibus voluntas deliberata conquescit». Hec enim communiter accepta commu- niter convenit ceteribus tribus, sicut fructibus. Similiter beatitudo communiter acci- pitur secundum quod illud dicitur quod beatitudo facit quocumque modo beatum et sic potest dici beatitudo de donis, virtutibus et fructibus. Et sic dicitur in Psalmo: «Beati omnes, qui timent Dominum» et pluries in Scriptura secundum generalitatem vocabulorum unum dicit alterum”. QH 155 ( De quatuor in quibus gratia descendit ), in A 4 f. 128vb.

RkJQdWJsaXNoZXIy NDA3MTIz