BCCPAM000R00-2-02p05d00000000

lankizun ontan norbera aurren izan bear du — eta baldin zor zaizkien izen ona ta oorea aldezteko es- kubide badute, aldi berean, erri bakoitza eskubide oiei besteengan begiramena izatea ta, beraz, auek autsi dezazketen egite oro alde bat uztea beartua dago. Eta ifiori zillegi ezpazaio gizakien alkarren arteko artuemanetan besteen kaltez norkberak be- re ona billatzea, etzaio ifori zillegi orobat besteak oldartuz edo azpiratuz jardutea. Muga onean dator emen San Agustifien onoko esaera au: «Zuzenta- suna alde bat utzi ezkero, zertara egin oi dute erriak lapurketa aundietara baizik?» (56). Gerta diteke bearbada, ta egiaz ala gerta oi da, alkarren kontrako izan ditezen errien arteko on- ekarriak. Ortik sortzen diran eztabaidak, ordea, eztira izkilluen indar-egitez, ez malmuzkeriz edo marrokeriz erabaki bear, alkarri adituz baizik — gizakiei dagokien bezela alegia — eta egia ondo ikusteko alegifiak egifiik eta erabaki egokiei ajola izanik. Gutxienei zor zaien gizalegea XIX gn. gizalditik alako joera bat jabetu ta al- de guzietara zabaldu da, alegia lefu bateko giza- taldeak beren burujabe izan nai dutela ta erri be- rez-bere bat osatu. Eta olakorik, askotariko aitzaki dala bide, beti iritxi ezifia baldin bada, gertatzen dana da jeografi ta lefiu-mugak eztatoztela beti bat eta lefu-taldeak Estadu baten barruan sartuta bizi dirala, ta, jakifa, egoera ortatik auzi larri sor- tu oi dira. Gai oni buruz argi ta garbi au da aitortu bear dana, alegia olako lefu-tardeen bizkortasuna ta edapena menderatzeko egin oi dan guzia bidegake- ri aundia dala; areago oraindik, baldin olako txar- oo lefiu-talde oiek desegiteko asmoz egin ba- itez. ‘ Zuzentasunari guziz dagokiona da, ordea, Agin- tedunak bene-benetan lefiutalde oien giza-balo- reak aldezten sayatzea, batez ere oien izkuntzari,