BCCPAM000545-5-19000000000000

Matth 5. Marth 3. 8, 167 Tratatus X V 111. De Reftiturione. or iulticia Mas. 5. Beati, qui e/arium, o Betina y id elt, virtutem > Se Matth.3. Sic decet nos implere omnermn smslitiam . vbi Chriftus ¿loquebatur de humilitate. Secundó (umitur iufti- “ria ftridte, 8c dicit adtum quo teddicur vnicui- ue quod ei debetur ¿ 6 lic difinitur a luriícon- bultis. Perperua cohituñs voluntas , ins [ummm uni- suique tribuens , id elt , volitio, fine voluntatis aítus firmus , dandi wnicuique quod ei debetur: S ita iuftitia relpicit alrerum cui debitum elt reddendum.- Relpicir etiam: medium rei, id eft, neque excedens , neque deficiens : fi enim debes Perro centam , debes reltiruere centum ex ¡ulti- tía , meque plus , neque minus: 100. medium idem elt apud omnes in matetia ¡uftitiz. In aliis veró virtutibus obietum elt medium fecundim rationem , v. g. obiedum temperantiz non eft idem apud omnes, quia quod vni fufhcir ,alteri deficit, 8: quod alteri fuperfluir, alij eft necel- fariam, Ratio ergo deber” fignare arrentis cir- cunitantiis , quodnam bic 8 nunc, fit obieótum temperantiz refpeétu cuinfque : 8 ita aliz yirru- la icuntur verfari circa palliones moderandas, uftitía veró circa aétiones ,quibus redditur debi- tum ad equalitarem omnimodam, % ex natura ua eamdem apud omnes. - IA, Hzc autem jultiria (trióte fumpra doplex eft: vna diftributiva , 8z altera commoutatiua. Diftri- butiua dicitur, que feruar proportionem-in di- ftributionibus, $e equalitatem 2 se propor- rionem geometricam. Commurativa veró eft,que leruar zqualitatem in commutationibus, 8 altio- nibus inter Gingulas partes Reipublicz inter fe, £ hec equalitas dicitur fecudim proporrionem arithmeticam. Diftriburiua relidet in Principe, vel cios vicem gerente, diftribuente officia , 8 munera reipublicx , refpiciendo merita ciuium $ parres; 8 ita iuxta proportionem meritorum corumdem,facithhanc diftriburionem ; ac proinde hzc iuftitivordinar Principem in ordine ad ciues, tanquam fuperioreín ad privatum. Commurativa vero difponit hominem privatum ad prigatum vt lic, nullo alio addito refpeétu: 8% in hac iufti- tia refpicirur aqualiras omnimoda : te, 8z per le. Diftributiva veto refpicit conditiones per- lonarum ,v. g. an aliquis h ¿tus ; 8 iuxta proportionem conditionum diftri- buit munera, 8: onera; $ ita finis inítitiz com- mutariuz elt facere equaliratem inter datum gg acceptum ; diftributiuz verd eft facere equalita- tem inrer propertionem, $ proportioneín : ficut enim le haber proportio inter partes 8c merica; fic eriam leruanda elt proportio inter premia, $e munera. Sitergo. 11999 Prima condalo, Reftitutio, propric loquendo, eftaítus rantúm iultiriz commuratiuz, Et pro» batur, quía in adu ¡uftitiz diftributiuz per fe, É immediate intenditur ««qualitas geometrica tecondúm compararionem ynius adalterum, yr etiam indicat iplum nomen diftributionis : fed | in actu reftituendi per fe 8 immediate, nunquam intenditur «xqualiras geomerrica , led arithme- tica, nimirum vrille cui fit reftitutio,, tantum- dem habear, quantum ab illo ablatum eft; ergo Yi 97 tl per le eft iuftitie folus com- mutarinz, Confirmatur ex cap. vltim, de iniu- riis , S¿ damno dato, vbi air Pontifex : Si tua culpa damnum datum ef , iure farisfacere teneris, que verba aperte iguificant obligationem fatis- 5 ct diues, an pauper, an nobilis, an: ignobilis, an doétus vel indo- faciendi pro damino , oriri ex iure alrerins,ac, 0 roinde ex iultiria, Quod veró id pertínear ad itiam commurariuam , conftat in RS e rei furtoablare , cuius detentio camdemha- et maliriam , arque prima illius acceptio : pri= ma, autem acceptio rei alienz aperte eft contra juftitiani commurativam 5 ergo contra eamden clt illius derentio. : | Obiicies primó. Nam ille , qui contumeliis aliutn afficit, tenetur ¡li fatisfacere aliquo aétu honoris , víg. perendo veniam, vel aliquo alio modo illum honorando: ar hic atus non videtur elle attus iuftitiz, led virtutis obleruantiz , cu- jus opus eft fingulis reddere honorem debicum; ergo reftiturio non femper clt aétus iultitiz. Re- [pondetur negando minorem. nam licét aítus honorándi quarenus debitus eft rarione yirtutis, aut alterius excellentiz , pertineat ad virrutem obleruantiz ; ¡lle tamen aótus quando deberurpro contumelia precedenti,aétus eft iultitiz commu- tatiuz , debitus ad refarciendam iniuriam illatam. nam.licer homines non habeant ¡us inftitia ad politiuum honorem, qui ab aliis preftari debear; habent tamen proprium ius, 079S, ca negatiuum aliorum; hoc'elt, yt illi non poffint ipfum contu- melia afficere: quare (1 quis contra hoc prace- ptum iniurioflus fir aliis , deber ex ¡uftiria eis la- tisfacere , exbibendo illum honorem, avi ad la- tisfationem laris elle iudicetur. | Obiicies fecundo, quia quando aliquis reftituie ad relarciendum damnum illarum contra juftitiam diftriburinam , adtus reftituendi per fe pertiner ad eamden ¡uftitiam diftributivam;quía ad camdem wirrutem pertinet non inferre aliquod damnum, Sillud relarcire Gi illarum ft; cúm ergo ad ¡iufti- ríam diftributivam pertinear mon inferre damnum in diftriburione boni communis , ad eamden vir- tutem pertinebitr , refarcice hoc darmnum illatum, ergo non femper reftitutio eftadtus iuftitiz com- mutatiuz, Relpondetur negando afumptum ; non enim lemper ad eamdem virtutem pertinet , non inferre damnum, de ¡illud relarcire. nam rete feri potelt, vt obligario non inferendi damnum fit iu- ftiviz diftriburiuz , non veró obligatio illud refar- ciendi ; quia fcilicer mutarur racio iuris in vtraque obligatione. quamuis enimex diftributione mala oriatur obligario reltiruendi , hoc non eft imme- diaté ex mala difiriburione , fed quía ea fuppoíita deberur alicui ex communrativa iuftitia, quod ei eft reftituendum. v. g. diftribuit quis male bona communia, 8 cui debebar dare plus, dar minus, eft| iniquus diftributor ; 8 ita faGa tali diftribu- tione , maner inzqualitas relarcienda, $ repa- anda per jufticiam commarativam ; quia ante di- ftributionem non manet debitum particularis le. y 4 J A um ñ SAR 4 WA SR a? feili E: yA . 1 yero diftributione , tam elt lefum,quia acquiltuit nonumius, ac proinde damnum larum refarciendum eft per iuftitiam commu- atiuam, que obligar, vtille qui leíus eft, trantum acciplar, Quantum nocamenti pafus eft. Neque Mya, quód peccatum contra ynam vírtutem seraliam relarciendum , vr in peccatis contin- 1 ye ns fit per vierutem pocniten- . Pre erea , quía y vt dixi, non 'manent res eo» dem modo polt violationern iafticiz diftribuciuz inillamala difiribucione ,atque erant antea. nam acipiebatur ftatus tanquam boni dividen. di, Se difribuendi per ordinem ad equalitarera roce am + ar poft violarionem ¡ultitiz diftri> uciuz ,/tahtim manet damaum recompenfan- WO: dum; ce