BCCCAP00000000000000000001309

176 FRANCISCO ONDARRA rantz. Amaburu (429 m.) mendiaren goitienetik mendebale– rantz. Aldapako ordekatxo batean; harriak eta iratzeak ugari, eta ametzak inguru osoan . Honuntz ailegatzeko biderik hobe– rena, Oieregiko zubitik bestaldera igaro eta hartu han gora doan bide edo bidaxka, Otaltzuko bordara heldu eta han da– goen lepotik aldapa gora eskuin aldeko gainera abiatu. Aizk61egi 25 graduetarantz dago; Amaburu (gain-gaina), 90°; Oteixun (677), 290°; eta Mallurketa (640), 310 gradueta– rantz. Goi: 410 bat m. Koordinatuak: Lonj . 2° 04' 00", lat. 43° 08' 37". Sunbilla. 90.z. Nolakoa den: (7. irudia) Tumulua harrizkoa dela uste dugu, eta izan daiteke 8,50 m. diam. eta 0,35 goi ekialdetik. Ganbara honelako neurriduna izan liteke: 1,15 goi, 1,95 luze eta 0,35 zabal iparraldean, 0,90 zabal egoaldean . Tumulua– ren erdian, bi lauza !andaturik, neurri hauekin: 20° T 0 2m. 7. irudia. Amaburu. 1. (Mendebalekoa) 0,90 goi maximum, 1,95 luze eta 0,20 lodi maximum, goiko aldea edo bizkarra zorrotza duelarik. "ln situ" dagoela ematen du, eta 35°-215°tarantz dago begira. 2. (Ekialdekoa) 1,15 goi maximum, 2,40 luze lurmailan eta 0,20 lodi maximum, bizkarra zorrotza duela. Barrurantz ma– kurturik aurkitzen da, baina bestea ukitu gabe. 1. lauzatik mendebalerantz horma bat eraiki dute, horrela usategi bat egiten dutela. Datuak hartu genituen egunean ba– zegoen kartutxorik barruan. Begira: 35 edo 215 graduetarantz. Harri mota: Bertako hareazkoa. Noiz aurkitua: 1985. urtean, maiatzaren 6.ean izan daite– ke guk lehenengoz ikusia. Datuok hartu 1987. urtean, aben– duaren 30.ean. Ez dugu ezagutzen indusketarik. Bibliografia: Ez dugu ezagutzen. SUSPIRU: Trikuharria. Non dagoen: Bertitz Jaurerrian, Sunbillarekin muga egiten duen lekuan. Susp1ru deitu lepoaren beitienean, Ma– llurketatik (640 m.) mendebal-iparralderantz den lepoaren le– poan. Hamar metro iparralderantz Bertitz eta Sunbillako muga markatzen duen kate-hesia igarotzeko pausu bat: bi enbor puska lurrean finkaturik eta oholtxo bat horien gainean itzez josirik. Bi ardiborda iparralderantz, Sunbillakoan. Hile– rria , pagadi bazterrean, orbelak lurra estaltzen duela. Bertara ailegatzeko, Amaburuko bidea har daiteke eta Otaltzutik Miateko lepora abiatu eta hemendik beiti Suspiruko zokora jarrai. Erosoago izan daiteke Sunbillatik datorren pista, oroi– tarriaren ondoan mugara heltzen dena, hesia ukitzen duela– rik. 10 graduetarantz SaHfia (549 m.) dago; 160, Mallurketa; 210, Oteixun; eta Mendaurko Trintatea, 275 graduetarantz. Goi: 410 m. itsasmailatik. Koordinatuak: Lonj . 2° 02' 55", lat. 43° 09' 27", Sunbi lla, 90. z. Nolakoa den: (8. irudia) Tumulua 1 O bat m. diam. eta 0,40 goi maximum da. Bertan, hiru pago, eta laugarren bat iharturik, eta orbel ta goroldioak dena gordetzen. Erdian ba– dago zulotxo bat. Bi lauza landaturik, neurri hauekin: 0 1 QZ 11 1 111 011 2i11 D~ 2 2m. 8. irudia. Suspiru. 0 3 1. (Iparralde-mendebalekoa) 0,70 goi maximum, 2,10 luze eta 0, 10/0, 18 lodi. "ln situ" dagoela ematen du, eta 40 edo 220 graduetarantz begiratzen du. 2. (Iparralde-ekialdekoa) 0,20 goi, 0,50 luze eta 0,07 lodi medium. 3. lauza bat badago luze-luze tumuluan: 1,10 luze, 0,75 zabal maximum eta 0,20/0,35 lodi. j:Jegira: 40 edo 220 graduetarantz. Harri mota: Hiru lauzak, bertako hareazkoak; tumulu– koak, bertako harea eta kuartzo zurizkoak. Noiz aurkitua: 1987. urtean, abenduaren 27.ean. Lehen– dik ikusia bide zuten Luis Pena kazetariak eta mendizale ta adiskide lfiaki Gazteluk. Datuok hartu 1987.ean, abenduaren 30.ean. Lekuaren izenari dagokionez, jendeak gaztelaniaz hitz egiten duenean, Suspiro esaten du, baina guk Susp1ru en– tzun genion sunbildar bati, euskaraz ari zelarik. Bestalde, 1802. urtean argitaratua izan zen Diccionario... izenekoan ageri da Suspiro izeneko gailur edo tontor bat hemen bertan. Bertitz Jaurerriaz ari delarik, hau irakur daiteke; "Para dividir este (Bertiz) de los montes de Vidaso, hay una pared 6 mura– ila de losas que corre como 2 leguas con direcci6n a norte por las cuspides de Suspiro, Ezquirin, Aizcolegui y Otegui, hasta llegar a los terminos de las 5 villas". Lauzak oraindik lehengo lekuan daude, baina ez dute mugarik markatzen gaurregun , paper hori lehen aipatu dugun kate-hesiak egiten duela. Nar– barte eta Jaurerri-koa, berriz, 0,50/0,60 zentimetro lodi den horma batek seinalatzen zuen lehen. Ez dugu ezagutzen in-