BCCCAP00000000000000000001233

rala, liburu deunen itzak ta irakasmenak artzeko edo ez artzeko. "Berri-Onaren" zabaltzalleak ez oi zuten ' ifi.or ere beartzen, hura sinistera ta hura yarraitzera. Etzegoen agintaririk, ez !eterri aldetik ezta Elizaren aldetik, "Berri-Ona" sinistera ta yarraitzera, norbait bortxatzen zuanik. Izan ziran, bai, !eterri-agintariek, "Berri-Ona" si– nistu ta yarraitzea debekatzen zutenak. Ba ortik sortu ziran "martiriak", sinismena aldezteagatik ta zain– tzeagatik, odola isuri ta bizia eman zutenak. 3. Erlijioa ta leterria Erlijioaren ta leterriaren, alkarren arteko ar-ema– nak ta yoan-etorriak aztertzen dira eroen. Ekai au ere oso zailla izan zan ; ta era orotariko iritziak atera izan ziran. Gaiak esaten zuan, leterriak obeto erabilli edo maitasunagoz ikusi dezakela, bere menpeko lagune– tan alde nagusiena dan erlijioa. Esate baterako, Es– pafii'n ta Itali'n obeto babestu dezakela katoliku– erlijioa, orixe dalako espafiiar ta italiar geienen er– li jioa. Baifia yakifia, beti ere beste erlijioai askatasu– nik kendu gabe. Orrela azaldu ziran Itali'ko kardenal ta gotzai batzu ; baita Espaifi.i'ko gotzai batzu ere. Ala ere baziran, ori ongi iruditzen etzitzaienak ; au da alako edo bestelako erlijioa leterriek obeto era– biltzea, nai etzutenak. Ori onartu ezkero, kalte ta oker batzu sortu zitezkela, esan zuan beste askoen artean, Holanda'ko "Alfrink" kardenalak. 216