BCCCAP00000000000000000001015

El << opus servile >> en los franciscanos 195 1. - Los teólogos franciscanos de ta edad media. Ante todo, hay que reconocer que Alejandro de Hales, este gran maestro franciscano, no llega a formular una definición precisa de obra servil material. Sin embargo, aparece claro que no toda obra es servil por el hecho de ser corporal o por ordenarse al provecho del cuerpo; el carácter servil depende más bien de la aptitud de dichas obras corpo– rales para impedir al cristiano dedicarse al culto divino (49). Se trata de una definición eminentemente teológica: una obra es servil porque y en cuanto impide al cristiano dedicarse a las cosas de Dios. Ahora bien, la Iglesia ha determinado que son serviles e impeditivos del culto divino los trabajos mecánicos, la agricultura y los negocios secu– lares, como .los mercados y los juicios (50). Este carácter teológico de la noción de obra servil suscita inmedia– tamente en el ánimo del maestro franciscano un problema delicado: ¿ qué pensar del carácter o naturaleza de las obras tenidas por la Iglesia como materialiter serviles, cuando se realizan gratuitamente' o por un fin piadoso? Diríamos que Alejandro de Hales no quiere pronunciarse ni a favor de esas obras realizadas causa pietatis ni a favor de la deter– minación eclesiástica que mira al culto divino. Por eso, para solucionar este problema, nuestro autor atiende al mismo tiempo a otros elementos como la necesidad y la dispensa (51 ); pero su lectura produce la impre– sión de que el maestro franciscano quiere atribuir al finis operantis, (49) ALEXANDER DE HALES, ibid. n. 332; p. 499: « Ad alía vero quibus videtur concludi quod omnis corporalis actus dicatur opus servile ordinatum ad corpus, dicen– dum quod corporalis actus aut impedit. libertatem spiritus, cum vacandum est Deo, quemadmodum sunt mechanica opera et arare et huiusmodi; aut non impedit, quemadmodum est loqui, moderatus íncessus et huiusmodi; talis actus non dice– batur servilis in Lege, primus autem actus dicebatur s'ervilis >>. (50) !bid. n. 335, p. 503: << Opus autem servile dicitur ... opus prohibens vaca– tionem ad Deum, quae deterrninata est ab Ecclesia ...; opus vero servile ab Ecclesia determinatur mechanica opera, agricultura et saecularia negotia, ut mercatum et placitum >>. (51) !bid. << Si autem quaeratur de operibus, quae ex suo genere servilia sunt, et fiunt causa pietatis, ut portare lapides ad aedificandas ecclesias et construere hospitalia et domos religiosas, quae alias vix vel nunquam possent aedificari, utrum licita sint die dominica: dicendum, sicut prius de sabbato, Marc 2, 27: s.abbatum propter hominem factum. Glossa: ' Sabbatum custodiri praeceptum est., ut, si neces– sitas fuerit, non i¡it reus qui violaverit '. Hoc autem intelligitur in iis maxime, interveniente dispensatione illorum quibus dispensatio credita est >>.

RkJQdWJsaXNoZXIy NDA3MTIz