BCCCAP00000000000000000000717

C(J,p. Il - Dagli ini:.d fino al !Jecretuni Gratiani 45 -·---·---------------------- ---- quelle precedenti, esigenti la spontaneità nella confessione pro– cessuale canonica. Il Papa mette i~ evidenza le inammissibili conseguenze, alle quali si andrebbe incontro, qualora si attri– buisse efficacia probativa alla confessione estorta con violenza. Lo stesso Pontefice nei « Responsa ad Consulta Bulgaro– rum >> (78) giudica la confessione emessa sotto le torture come non ammessa nè dalla legge divina nè da quella umana. Testual– mente al Responsum ottantaseiesimo si legge : « Si fur vel latro deprehensus fuerit, et negaverit quod ei impingitur, asseritis apud vos, quod iudex caput eius verheribus tundat, et aliis sti– mulis ferreis, donec veritatem depromat, ipsius latera pungat, quam rem nec divina lex, nec humana prorsus admittit, cum non invita, sed spontanea debeat esse confessio, nec sit violenter eli– cienda, sed voluntarie proferenda: denique, si contigerit vos etiam illis poenis illatis, nihil de his. quae passo in crimen obii– cìuntur, penitus invenire, nonne saltem tunc erubescitis, et quam impie iudicetis agnoscitis? Similiter autem si homo criminatus talia passus sustinere non valens dixerit, se perpetrasse quod non perpetravit; ad quem, rogo, tantae impietatis magnitudo re– volvitur, nisi ad eum qui hunc talia cogit mendaciter confiteri? Quamvis non confiteri noscatur sed loqui; qui hoc ore profert, quod corde non tenet. Relinquite itaque talia, et quae hactenus insipientes exercuistis, medullitus execramini, quem enim fru– ctum habuistis tunc in illis, in quilus nunc erubescitis? Porro cum liber homo crimine fuerit appetitus, nisi iam pridem reper– tus est alicuius sceleris reus, aut trihus testibus convictus poenae succumbit, aut si convici non potuerit, àd Evangelimu sacrum, quod sibi obiicitur, minime commisisse iurans absolvitur; et deinceps huic negotio finis imponitur, quemadmodum crebro dictus apostolus doctor gentium attestatur: C< Omnis, inquiens, controversiae eorum .finis ad confi'"mationem est juramentum ••• >> (79). In questo Responsum Nicolò I allude alla confessione (78) MANSI, o. c., xv, 401-434. (79) MANSI, o. c., xv, 428-429.