BCCCAP00000000000000000000547

128 DE DEO TRINO, th. 4, n. 245-247 litivo; illud dicitur procedere ut operatum, quod ab agente procedit ut terminus suae actionis; sic. e. g. artificiatum ab artifice, genitum a generante, verbum ab intelligente. Nunc age, operatio est actualitas virtutis operativae; actualitas au– tem potentiae realiter distinguitur, tum ab €ssentia operantis, tum a potentia operante; est proinde aliquod accidens substantiae superveniens quo potentia exit in actum; unde procedere ut operatio idem est ac acqui– rere novas perfectiones, novasque actualitates; ponere igitur in Deo processiones operationis ídem omnino esset ac fingere Deum sicut Pan– theistae in continuo fieri et motu, semper novas perfectiones acquirens usque dum perveniret ad ultimum sua-e evolutionis et perfectionis ter– minum. Operatum apud nos illud est quod invenitur causaturn, productum, effectum; est terminus operationis, a qua realiter distinguitur ut effec– tus a sua causa; cum igitur in operation-e Dei immanenti nulla sit cau– satio, nulla productio, nullaque nova perfectio, nihilque a sua essentia realiter distinctum, dicendum est quod in Deo nihil procedat proprie ut operatum. Quapropter ad circumlocutionem deveniendum est; et hoc pacto dici– mus adesse in Deo processiones secundum operationem, et per modum operati; secundum operationem, quia non habetur origo sin-e aliqua ope– ratione; per modum operati, quia in processione Dei aliquid invenitur corresponder-e ei quod, apud nos, ven, se habet ut operatum, esse sci– licet exigitivum certae originis, «cujus termini a qua alter et qui ab altero, sibi invicem consubstantiales, solis relationibus oppositis inter se distinguuntur» ( 5). Intellectio igitur divina, simul ac ejus mutua volitio, nequeunt ha– bere suum operatum distinctum ab ipsa intellectione et ab ipsa €S– S€ntia, quippe in Deo essentia et intelligere et res intellecta idem sunt; quapropter actio qua Verbum procedit a Patre non potest esse formali– ter operatio; relinquitur ergo ut sit simplex relatio. 246. Definitio .-Igitur processio divina est origo unius ab alio vel ab aliis tanquam a principio per ejusdem numero naturae communicatio– nem; haec est processio divina active spectata; passive vero sumpta, sic d-efiniri solet: «Operatio immanens qua vita divina communicatur personae quae procedit». 247. Adversarii.-Filium procedere a Patre processione immanenti infitiati sunt Sabelliani et Ariani, impugnando, vel realem Filii a Patre distinctionem, vel ejus consubstantialitatem. Patet quod Sabellius nullam admiserit processionem, quippe Filius, juxta ipsum, est ipsa Persona Patris incarnata. Id etiam, etsi alio modo, negavit Arius, juxta quem Filius; seu Ver– bum, procederet a Patre tanquam mera creatura; admisit proinde Arius processionem transeuntem, ad extra, cujus terminus esset aliquid crea– tum, productum, non vero consubstantiale, distinctum ab ipso Deo. (5) BILLOT. De Deo Trino, pág. 350.