BCCCAP00000000000000000000546

24 CONSPECTUS HISTORICUS, n. 31-32 b) Ex antiquitate christianismi. Ut ait TATIANUs (ca. 165), Chris– tus non venit legem Moysis solvere sed adimplere; et Moyses multo an– tiquior est Homero (41). c) Ex conversione mundi. Causa ultima et unica Dei virtuti tribui– tur. Audiatur: S. JusTINus (ca. 100-163/7): «Qui olim stupris gaudebamus, nune castimoniam unice amplectimur; qui magicis etiam artibus utebamur, bono et ingenio nos consecravimus Deo; qui pecuniarum et possessio– num vias omnibus antiquiores habebamus, nunc etiam ea quae possi– demus in commune conferimus et curn indigentibus quibusque commu– nicamus; qui mutuis odiis et caedibus pugnabamus ... nunc, postquam Christus apparuit, convictores sumus, et pro inimicis rogamus» (42). Sed forsitan nemo miraculum morale conversionis mundi tam vivide quam TERTULLIANus exposuit. Memineris verba notissima: «Hesterni su– mus et orbem jam et vestra omnia implevimus, urbes, insulas, castella, municipia, conciliabula, castra ipsa, tribus, decurias, palatium, senatum. forum: sola vobis reliquimus templa». «Plures efficimur, quoties metimur a vobis: semen est sanguis chris– tianorum» (43). Saecuiis IH-V.--Praecipui norninantur: CLEMENS ALEXANDRINUS (ca. 150-ca. 210); ÜRIGENES (ca. 185-254); LACTANTUS (t ca. 320); EUSE– BIUS CAESARIENSIS (ca. 265-340), s. AUGUSTINUS (354-430). Omnes probare satagunt divinitatem christianismi ex miraculis et prophetiis (44). Ex doctrinae excellentia arguit praesertim CLEMENS ALEXANDRINUS. Christus est verus paedadogus; veritas plena nec apud poetas nec apuct paganos philosophos (puta Platonem) invenitur: totalitas verae doctri– nae, ope revelationis hujus Paedagogi, Christi, completur (45). E vita mirabili Ecclesiae arguit e. g. S. AuausTrnus: est-ait-invictum veritatis argumentum, omnium miraculorum maximum (46). Patres non tantum per argumenta positiva-ut vidimus-revelationis orlginem divinam probare conantur, sed etiam non semel argumentis utuntur negativis, falsas accusationes redarguendo, superstitiones gen– tilium irridendo. Haec meminisse sufficiat. 32. Modus procedendi rnedioaevaHs (a. saec xn ad saec. xv). Nunc religio est vindicanda, non contra paganos, sed contra aliquos judaeos et arabes. (41) Adi.:. Graecos, Oratio 31, 36, 41; MG 6, 867-887. (42) Apol., I, 14; MG 6, 345; R 118. (43) Apologet., 37; ML 1, 405; R 279; Apol., 50; l\:1L 534; R 285. (44) CLEMENS AI.&';:A'{DP.INUS, Stronwta, 15; MG 9, 620; ÜRIGENES, Contra ccr– swn, I, c. 2; LACT.u:Tius, InstitutiDnes divinae, ML 7, 190-275; EusEBrus CAESARIENSIS, PI ae,,arationis evangclicae, l. XV; MG 21-1408: EusEBIUS defendit per longum et latum re!igionem christianam amplissime judals– mmn transcendere: pauca desunt quae apud modernos reperluntur; S. Au. GUSTINUS, De civit. Dei, ML 41, 13-804; De vera religione, ML 34, 121-172; De utilitate credendi, ML 42, 65-92; in praedictls operibus saepe mlraculls et prop!retiis utitur. (45) Cfr. Co/10rtatio ad. Graecos, Paedagogus et Stromata. (46) Multa de S Augustino apud P. GARDEIL, art. Crédibilité, DTC, col 2253-2256.