BCCCAP00000000000000000000289

ILLEURDIN, ILLURDIN - canas. O pasione itsua, ezpaitiotek barkatzerz ez dignidadeei, ez koronei, estare illeurdinei! ( 173 ) : joh pasión ciega, que no perdonas ni a las dignidades, ni a las coronas, ni a las canas! Geien komun pintatzen diote (zarrei) burua ere illurdines tu aurpegia zimurres (103) : ge- neralmente pintan a los viejos la cabeza con canas y la cara con arrugas. ILOZTU - muerto y frío. Ilosturik gelditu ze ( 50 ) : se quedó muerto frío. ILUN - oscuro (passim) . ILUNDURA - oscuridad; tristeza, melancolía. Pasaturik pasioain ilundura ( 140 ) : (reprender a un culpable) después que ha pasado el ofuscamiento de la pa- sión. Biotzeko ilundura bat sentiturik bere baitan, errespo?zdatu zio beldurti tu nigarti: «Jauna, orrek guzia daki, badaki dutela nzaite» ( 316) : (San Pe- dro) sintiendo en su interior una tristeza (turbación), le respondió temeroso y lloroso: «Señor, vos sabéis todo, sabéis que yo os amo». ILUNTASUN - oscuridad, tiniebla. Iluntasun itsua (309): tiniebla ciega (en el infierno). ILUNNABARTU - anublado. Ortako dagolaik ilz~nnabarturikbekala gure enten- damentua.. . eskatzen dugu lenik, digula argitasun ezau?ztzeko, gero indar ta grazia egiteko berain borondatea ( 380 ) : para eso, estando nuestro entendi- miento como anublado, pedimos primero que nos dé luz para conocer, des- pués fuerza y gracia para hacer su voluntad. IL-URRINDU - muerto y maloliente (353 etc.). Pensa Kain bat botarik Jan- goikoain begietaik, aborreziturik sandu guzietaik, iruzkiak berak aurpegia ilun paraturik, dabilala eremus evemu galdu-aintzu nola basurde bi-oinekoa, daramala il-urrindurik arima gorputz likitsain barnean, despeiturik gloriatik ordu gaistoan, ertxirik ango atariak, galduvik bere eskuan leiz zeuzkien ango giltzak, markaturik alaber infernurako, preso deabruaren katean, eranzateko noiz tu atra dakion gorputzetik ariina gaistoa ( 3 5 7 ) : pensad en un Caín: arrojado de la presencia de Dios, aborrecido de todos los santos, para quien el mismo sol ha oscurecido su rostro, anda vagando como extraviado por el desierto como jabalí de dos pies, llevando el alma muerta y maloliente dentro del cuerpo sucio: despedido del cielo en hora mala, cerradas las puertas de allí, perdidas las llaves de allí que antes tenía en su mano: marcado además para el infierno, preso en la cadena del diablo para ser llevada el alma mala cuando saldrá del cuerpo. IMINI - poner, colocar (2, 38, 74, 76 et passim). Anitz nzatzdamentu judioei iminiak ( 2 ) : muchos mandamientos puestos a los judíos. Deabvuak imini dioten ilusione bat ( 38 ) : una ilusión que les ha puesto el diablo. Biziaren pena imini ( 74 ) : poner la pena de muerte. Kristo imintzen da presente sazerdo- teain eskuetan ( 76 ) : Cristo se pone presente en las manos del sacerdote. Creo que esta palabra es hoy desconocida en Navarra. Pero debió de ser muy usual, por lo menos en la zona del alto-navarro meridional. Como se ve, Lizarraga la usó con mucha frecuencia, y la encuentro también en otros escri- tores, como Elizalde en su Catecismo varias veces (1735) y un sermonario manuscrito (1775): (Jangoikoak imirii edo ezarri du munduan ardantze bat.. . imini ditu gure arimak bere Eliza sanduan.. . imini ditu Eliza katolikuan. ( Sermones manuscritos). Barrenean imintzen digu pensamentu gaistoa. Imin zazu exemplo bat.

RkJQdWJsaXNoZXIy NDA3MTIz